In
1852 verscheen van L.Ph.C. van den Bergh het Handboek der Middelnederlandse Geographie.
In het boek is bijgaande kaart afgebeeld. Van den Bergh werd in 1854 Adjunct Rijksarchivaris
en volgde in 1865 Bakhuizen van den Brink op als Rijksarchivaris op het Rijksarchief in Den Haag. Werkte
ook aan het Oorkondenboek voor Holland en Zeeland. Vroeg zich onder meer af welke merkwaardige plaatsen we kennen in de Vroege Middeleeuwen in de Rijndelta. Een uitleg van de namen en overleveringen.
Kaart, bron (toen) door J.Ph.C. van den Bergh = Overgeleverd (nu) door F.N. Heinsius:
Alkmere+ 1083= Alkmaar;
Almeri= indirect overgeleverd: Elburg;
Amuthon+ 948= Muiden, vgl. Eimaden, IJmuiden;
Bamestra= Beemster;
Batavorum* 839= Betuwe;
Benti= Bernse, zie ook Testre;
Almeri= indirect overgeleverd: Elburg;
Amuthon+ 948= Muiden, vgl. Eimaden, IJmuiden;
Bamestra= Beemster;
Batavorum* 839= Betuwe;
Benti= Bernse, zie ook Testre;
Chamavorum*= Amersfoort;
Cokingi* 867= Kockengen;
Dorestad 776= Doorn. Duurstede onjuist overgeleverd. Daarstede wel juist getransformeerd. Dit is Darthuizen (gem. Utrechtse Heuvelrug), zie ook Drost hierna;
Dorestado* 839= Dordrecht, Doornik, Doorwerth, Doornenburg. Prefix: Toren, Tour (i.e. Traiectum), Duren. Conj. van Drusus: Drost, Drast(isch), Driest. Relig. afgod Thor en Suffix: Staan, Stadia, State, Stand;
Cokingi* 867= Kockengen;
Dorestad 776= Doorn. Duurstede onjuist overgeleverd. Daarstede wel juist getransformeerd. Dit is Darthuizen (gem. Utrechtse Heuvelrug), zie ook Drost hierna;
Dorestado* 839= Dordrecht, Doornik, Doorwerth, Doornenburg. Prefix: Toren, Tour (i.e. Traiectum), Duren. Conj. van Drusus: Drost, Drast(isch), Driest. Relig. afgod Thor en Suffix: Staan, Stadia, State, Stand;
Fehta= Vecht;
Fehtna 722= Vechten;
Flardinga+ 898= Vlaardingen;
Flehite= niet overgeleverd, Vlieheid (stroomgebied);
Fli= Vliestroom;
Forne= Voorne;
Fulnawo+ 943= Vollenhove;
Ganc?= niet overgeleverd. (Ver)gank(elijk), vergaan, (door)gang;
Germepi= Krimpenerwaard. Volkeren: Germaan & Menapiër;
Haecmunde 922= Egmond. Haagmond, Haakmond of Hoekmond;
Hamaland* 838= Eemland, zie Hemus;
Fehtna 722= Vechten;
Flardinga+ 898= Vlaardingen;
Flehite= niet overgeleverd, Vlieheid (stroomgebied);
Fli= Vliestroom;
Forne= Voorne;
Fulnawo+ 943= Vollenhove;
Ganc?= niet overgeleverd. (Ver)gank(elijk), vergaan, (door)gang;
Germepi= Krimpenerwaard. Volkeren: Germaan & Menapiër;
Haecmunde 922= Egmond. Haagmond, Haakmond of Hoekmond;
Hamaland* 838= Eemland, zie Hemus;
Hemus= Eem;
Holtland= Holland. Ouder is hult contra bult, holte, Hollowland;
Husidina 960= Huisduinen. Huis-na-duinen, Huis-aan-einde;
Kinhem= Kennemerland. Volksnaam: Kaninefaten, schildvat(t)ers, konijnevangers;
Lake et Isla; Laca= Lek en (Krimpen a/d) IJssel/ Eng.: Lake, Island;
Leithen+ 960= Leiden. Land verlaten, vrij laten, vrijgeleide, (op)letten, leiding;
Maresdeop= Marsdiep;
Masa= Maas;
Masaland= niet overgeleverd, Westland;
Medemolaca+ 986= Medemblik. Middenlaan, Middelzee;
Nardinclant= Naarden. Noorder-enk-land;
Niftarlaca= Nigtevecht, Lek. Neffens daar lake. Naaster Laak;
Richara= Reker;
Rin= Rijn;
Rinland= Rijnland;
Sagum= Zaan;
Scirmere= Schermer;
Sincval*= Ondervelsen;
Staverun+ 991= Stavoren;
Testre(-benti); Testrabenticum* 839= Ester; zie ook Benti;
Texla= Texel;
Thuredrecht+ 1064= Dordrecht;
Upkirika* 777= niet overgeleverd. Opkerken contra Duinkerken. Kerkeplaat, Tempelvelt bij Dordrecht;
Urch= Urk;
Holtland= Holland. Ouder is hult contra bult, holte, Hollowland;
Husidina 960= Huisduinen. Huis-na-duinen, Huis-aan-einde;
Kinhem= Kennemerland. Volksnaam: Kaninefaten, schildvat(t)ers, konijnevangers;
Lake et Isla; Laca= Lek en (Krimpen a/d) IJssel/ Eng.: Lake, Island;
Leithen+ 960= Leiden. Land verlaten, vrij laten, vrijgeleide, (op)letten, leiding;
Maresdeop= Marsdiep;
Masa= Maas;
Masaland= niet overgeleverd, Westland;
Medemolaca+ 986= Medemblik. Middenlaan, Middelzee;
Nardinclant= Naarden. Noorder-enk-land;
Niftarlaca= Nigtevecht, Lek. Neffens daar lake. Naaster Laak;
Richara= Reker;
Rin= Rijn;
Rinland= Rijnland;
Sagum= Zaan;
Scirmere= Schermer;
Sincval*= Ondervelsen;
Staverun+ 991= Stavoren;
Testre(-benti); Testrabenticum* 839= Ester; zie ook Benti;
Texla= Texel;
Thuredrecht+ 1064= Dordrecht;
Upkirika* 777= niet overgeleverd. Opkerken contra Duinkerken. Kerkeplaat, Tempelvelt bij Dordrecht;
Urch= Urk;
Utrech+ 696= Utrecht. I.e. Castra Vetera Traiectum;
Wal= Waal;
Weirda+ 899= Woerden;
Weromeri= Wormer;
Westerlinga= Westfriesland, westerlingen, westerlijke inguionen, -ingewonenden, -ingezetenen;
Westraga= Westrijk cf. Oostrijk, Duitsrijk, Frankrijk en Friesrijk;
Wal= Waal;
Weirda+ 899= Woerden;
Weromeri= Wormer;
Westerlinga= Westfriesland, westerlingen, westerlijke inguionen, -ingewonenden, -ingezetenen;
Westraga= Westrijk cf. Oostrijk, Duitsrijk, Frankrijk en Friesrijk;
Wiron= Wieringen.
* niet afgebeeld
* niet afgebeeld